Corydalis - Vingerhelmbloem - voorjaarsbloeiend

NAAM EN HERKOMST CORYDALIS

Er zijn ongeveer 300 soorten bekend, waarvan ongeveer een vijfde een knol of wortelstok heeft. Ze komt wijdverspreid voor op het noordelijk halfrond, inclusief Europa, Azië, Noord-Amerika en de bergen van Afrika. Ze houdt van vochtige grond in loofbossen en beschaduwd grasland. Corydalis cava (Holwortel) en Corydalis solida (Vingerhelmbloem) komen voor in Nederland. Het verschil tussen deze 2 is dat de Holwortel een holle knol heeft en de Vingerhelmbloem blad heeft in de vorm van vingers. In het Grieks betekent korys of korythos ‘hoofdbedekking, helm of stormkap’. In het Latijn betekent korydalis ‘gekroonde leeuwerik’. Deze betekenissen komen overeen met de bloeiwijze van de bloem. De Hortus in Amsterdam heeft een podcast over de Holwortel.

KLEUREN EN VORMEN CORYDALIS

De bloeiwijze is trosvormig en de zwakke maar heerlijk geurende bloemen zijn paars, rood, wit, geel en roze. De luciferachtige bloem bestaat uit een naar achteren gespoorde kelk. De twee binnenste kroonblaadjes zitten met de top aan elkaar en vormen een helm, de helmbloem. Het blad dat blauwgroen is heeft een hoge decoratieve waarde. De vrucht is een op een peul lijkende doosvrucht. Als de twee kleppen er van openspringen worden de zaadjes weggeslingerd.

CORYDALIS PLANTEN

Plant ze direct, want de knollen mogen niet uitdrogen. Plant ze vanaf eind augustus, september op humusrijke, permanent vochtige grond in de schaduw of halfschaduw. Op de juiste plek kunnen ze jaren blijven staan. Ze kunnen ook in een pot geplant worden. Meer planttips.

VERZORGING CORYDALIS

Ze heeft geen speciale verzorging nodig, maar voorkom dat de grond te droog wordt. Is ze in een pot geplant, dan ook de grond niet laten uitdrogen. Meer verzorgingstips. Meer verzorgingstips.

VERWILDERING CORYDALIS

Ze is uitstekend geschikt voor verwildering onder heesters en struiken. Het zaad heeft een mierenbroodje (wit aanhangsel) waardoor het zaad door mieren verspreid wordt. Zaden die in het begin van de herfst verzameld en gezaaid zijn, leveren goede planten op. Ook vormen zich 1 of 2 nieuwe knollen in de oksels van de onderste bladeren. Deze nieuwe knollen groeien door de oude knol naar beneden en vormen wortels. De oude knol verdwijnt in het voorjaar. Bestuiving vindt plaats door de honingbij en insecten. Hommels en bijen hebben een steeksnuit en kunnen de nectar daardoor bereiken via de bloem. De honingbij heeft geen steeksnuit maar bijt zich een weg door het achterste deel van de bloem om bij de nectar te komen. Hierdoor ontstaan bruine vlekjes op de bloem en vindt geen bestuiving plaats, waardoor er geen zaad wordt aangemaakt. Vermeerdering is ook mogelijk door grote knollen te delen. Let er dan op dat aan ieder deel een groeipunt zit. Laat enkele uren drogen, plant en laat ze in een kas groeien. Meer verwilderingstips.

CORYDALIS CULINAIR

Corydalis ambigua maakt deel uit van de traditionele Ainu keuken. De bol heeft een licht bittere smaak, die wordt weggenomen door hem herhaaldelijk in water te koken. In Etorup koken de Ainu met een bepaald soort aarde om de bitterheid te verwijderen. Men eet ze gewoon gekookt of vermengd met rijst. In Sakhalin wordt gezegd dat ze meestal gekookt worden met het vet van zeehonden. De bollen worden vaak gekookt en dan gedroogd voor later gebruik.

Let op: gebruik alleen eetbare bloemen/bollen van gespecialiseerde leveranciers die eetbare bloemen/bollen telen.

CORYDALIS MEDISCH

De wortel van Corydalis cava bevat pijnstillende extracten die een blijvende werking hebben in tegenstelling tot traditionele medicatie, waarbij al snel gewenning optreedt. Experts zien de traditionele plant uit de eeuwenoude Chinese geneeskunde dan ook als een veelbelovende optie voor chronische pijnpatiënten. Wetenschappers zijn aan het testen op mogelijke allergische reacties. Als die negatief zijn, kunnen de artsen pijnstillers gemaakt van deze wortels voorschrijven. Het werkt ontspannend op de spieren door de bulbocapnine, een alkaloïde dat de wortel bevat. Daarnaast bevat de wortel fytonutriënten, corydaline en bulbopadine die een rustgevende werking hebben. Het wordt onder andere bij spiersamentrekkingen gebruikt.

Corydalis ambigua is een van de bronnen van het medicijn tetrahydropalmatine dat pijntolerantie verhoogd en gebruikt wordt voor de behandeling van drugsverslaving en een breed scala van psychotische en neurologische aandoeningen. De wortel is pijnstillend, krampstillend en kalmerend. De knol heeft een geschiedenis van meer dan duizend jaar gebruik bij het verzachten van pijn.

Allesoverbloembollen kan geen enkele verantwoordelijkheid nemen voor eventuele nadelige effecten van het gebruik van planten. Vraag altijd advies aan een professional voordat u een plant medicinaal gebruikt.

CORYDALIS OP DE CATWALK IN HET TUINPALET

Ze combineert mooi met de Oosterse sterhyacint (Scilla siberica), de witte bosanemoon (Anemone nemorosa), Lamium, Helleborus, Hosta, Athyrium en Primula.

CORYDALIS BLOEMSIERKUNST

Corydalis solida blijft 3 tot 4 dagen goed in een vaasje. Tips om lang van de bloemen te genieten:

Gebruik altijd schone vazen. Doe hierin koud leidingwater, dat wordt vermengd met de juiste dosering snijbloemenvoeding voor een langere houdbaarheid.
Vuil water met daarin veel bacteriën is slecht voor alle bloemen. Het is dan ook aan te raden de bloemen om de drie of vier dagen schoon water te geven met snijbloemenvoeding. Een klein beetje bleekwater in het water helpt bacteriegroei te beheersen en het water helder te houden.
Twee eetlepels suiker, appelazijn of een cent in de vaas houden de bloemen langer vers.
Snij ca. 2 cm van de steel schuin af, vlak voordat je de bloemen in de vaas plaatst. Doe dit met een scherp mes. Verwijder altijd overtollig blad.
Zet ze op een koele plek. In een warme kamer of in de zon bloeien ze sneller uit.
Zet ze niet in de buurt van de fruitschaal. Fruit geeft van nature ethyleengas af waardoor de bloemen sneller verouderen.

CULTIVARS CORYDALIS

De cultivars met een * zijn te koop in Nederland.

Corydalis cava*: (betekent hol) is een bosplant afkomstig uit Europa en West-Azië. De knolvormige wortelstokken zijn uitgehold, vandaar de naam 'holle wortel' of ‘holwortel, wat ook overeenkomt met de Latijnse betekenis van 'cava' = hol. Ze wordt echter ook helmbloem genoemd. Ze wordt 10-20 cm hoog, heeft geurende witte, paarse of roze bloemen en een ongewoon gevormde meerjarige knol die elk jaar groter wordt. Ze is een bekende stinzenplant en komt in Nederland nog in het wild voor. Kijk in de verspreidingsatlas waar.

Corydalis solida*: (solida betekent dicht, vast of niet hol) komt oorspronkelijk uit Europa en Azië en is te vinden in weilanden of bossen, ook nog in Nederland. Kijk in de verspreidingsatlas waar. Ze is al sinds de 16^e eeuw in cultuur. Er is veel variatie in de bladeren en de bloemkleur, de laatste varieert van wit tot roze en paars als meest voorkomende kleur. Ze wordt ook ‘vogeltje op de kruk’ genoemd of voorjaars- of vingerhelmbloem en is een echte stinzenplant. Er zijn 3 subspecies: incisa, oligantha en solida (syn. Corydalis decipiens). 'Beth Evans' bloeit zachtroze, ‘G.P. Baker’ roze-rood, ‘Purple Bird’ lilapurper en ‘White Swallow’ wit.

Meer soorten: C. afghanica, C. aitchinsonii, C. bracteata, C. buschii, C. caucasica, C. cheilanthifolia, C. chionophile, C. decipiens, C. densiflora, C. erdellii, C. flexuosa, C. henrikii, C. kusnetzovii, C. magadanica, C. ornate, C. paschei, C. pumila, C. ruksansii, C. sewerzowii, C. vittae en C. wendelboi.

Hybriden

Corydalis allenii: een kruising tussen Corydalis bracteata en Corydalis solida. Ze bloeit crèmekleurig en kleurt langzaam naar paars. Het is een makkelijke plant, ze houdt van een plek in de volle zon.