Cyclamen - bloembol voorjaarsbloeiend - Allesoverbloembollen.nl

NAAM EN HERKOMST CYCLAMEN

Er zijn 18 erkende soorten van de tuincyclaam bekend. Oorspronkelijk komt ze voor in de landen rondom de Middellandse Zee, West-Azië en Somalië. De naam is afgeleid van het Oudgriekse κύκλος, kuklos, wat cirkel of schijf betekent. Zowel de afgeplatte knol, als de groeiwijze van de plant is cirkelvormig. Omstreeks 1700 kreeg het geslacht haar naam van J. de Tournefont. In 1753 werd de schrijfwijze door Linnaeus vastgesteld: Cyclamen. De knol kan tientallen jaren oud worden, er zijn zelfs exemplaren bekend die de honderd haalden en bleven bloeien. De knollen bevatten saponienen, stoffen die in hoge concentraties giftig zijn voor de mens. Deze stoffen zijn niet giftig voor zwijnen en daarom werd de cyclaam in de middeleeuwen ook wel varkensbrood genoemd. De eerste cyclaam zou in 1731 door de monnik Reyntkens van de St. Pietersabdij in Gent, België zijn ingevoerd uit Palestina.

De veredeling van de cyclaam kwam pas in de 17^e eeuw op gang in Engeland, daarna in Duitsland en Zwitserland. In 1739 bood de Haarlemse kweker N. van Kampen in zijn catalogus 3 vormen aan. De catalogus van Krelage vermeldde in 1875 8 nieuwe grootbloemige vormen.

KLEUREN EN VORMEN CYCLAMEN

Ze heeft knikkende geurende, dan wel niet-geurende bloemen en ze bloeit van augustus tot januari en van december tot mei. De bloem lijkt op een elfje die haar vleugels uitslaat. Een knol kan wel 40 bloemen hebben. Hun kleed of vleugels zijn er in alle schakeringen van roze, maar ook wit. De vleugeltjes hebben een purperen blok die een v vormt aan de basis van elk bloemblad. De prachtig getekende, hart- of niervormige bladeren verschijnen na de bloei of gelijk met de bloei. Ze lijken wel wat op het blad van de klimop.

SYMBOLIEK CYCLAMEN

De algemene symboliek is vaarwel, afscheid, maar ook verlangen, bedeesdheid, bescheidenheid en schoonheid. In vroegere tijden werd de Cyclaam veel aangeplant bij kloosters als symbool voor Maria’s bloedende hart en nimmer aflatende bescherming. Op begraafplaatsen is de Cyclaam symbool voor afscheid. In Japan is Cyclaam de heilige bloem van de liefde. Ook was de cyclaam een model voor de Jugendstil door de zachte en bloeiende bloemvorm, de ronde bladeren en de licht gebogen stengel.

CYCLAMEN PLANTEN

Plant de grote, platte knollen in het najaar in humusrijke, goed gedraineerde grond op een plekje in de halfschaduw. Plant ze net onder het oppervlak een beetje schuin zodat het water ervan af kan lopen. Leg de knollen voor het planten een paar uur in een bak water. Op die manier wortelen ze sneller. Meer planttips.

VERZORGING CYCLAMEN

Dek de cyclamen elke winter af met een laag compost en geef in droge perioden extra water, maar zorg ervoor dat ze geen natte voeten heeft. Verwijder tijdens de bloei regelmatig de uitgebloeide bloemen om zaadvorming te voorkomen. Verrijk arme grond met landbouwkalk, mergel, beendermeel of verpulver eierschalen. Meer verzorgingstips.

VERWILDERING/VERMEERDERING CYCLAMEN

De Cyclaam kan jarenlang op dezelfde plek blijven staan. Na de bloei bemesten zorgt voor een rijke bloei in het volgende jaar. Cyclamen kunnen gerooid en gedeeld worden, maar ze zaait makkelijk uit en produceert veel broedknolletjes aan de basis van de moederplant. De zaden zijn bedekt met een zoete substantie waar de mieren dol op zijn. Zij zorgen voor verspreiding in de tuin. Als het zaad rijpt, rolt de bloemsteel zich spiraalvormig op en komt zo vlak boven de knol te liggen. Op die manier wordt het zaad in de aarde begraven. Het is mogelijk zelf zaad op te kweken. De zaden zijn klaar om te oogsten als een zaaddoosje opensplijt als er zacht in wordt geknepen, witte zaden zijn onrijp, bruine zaden zijn klaar om te planten. De sleutel tot een goede kiemkracht is het zaaien van verse zaden. Het is mogelijk ze te bewaren, maar over het algemeen geldt, hoe ouder het zaad, hoe slechter de kiemkracht. Plaats het zaad in een bak gevuld met zaaigrond. Bedek de zaadjes met een laagje aarde/grit, geef water en zet de bak op een beschutte plek. Ze ontkiemen in een paar weken. Houd de zaailingen voldoende vochtig, maar laat ze verder met rust zodat de knollen gevormd kunnen worden. Zet in juni van het tweede jaar de zaailingen in aparte potjes met potgrond en wat vloeibare mest. In het derde jaar zouden de nieuwe zaailingen moeten bloeien. In februari kan de knol worden vermeerderd door deze in stukken te snijden. Meer verwilderingstips.

CYCLAMEN BESCHERMD

Al sinds 6 mei 1900 is er een verordening tegen het uit het wild verzamelen. Tegenwoordig wordt ze genoemd in Appendix II van CITES. CITES staat voor Convention on International Trade in Endangered Species of wild flora and fauna. CITES regelt de wereldwijde handel in ongeveer 5.000 beschermde diersoorten en 30.000 beschermde plantensoorten. Men mag deze beschermde soorten niet zomaar verhandelen, vervoeren, verzamelen of houden. Hiervoor gelden regels. Voor sommige soorten is de handel verboden, in andere gevallen zijn er vergunningen of certificaten nodig. In Nederland verleent RVO.nl CITES-documenten en EU-certificaten. Momenteel hebben 183 partijen (182 landen + de Europese Unie) zich bij de overeenkomst aangesloten. De doelstelling van de CITES-overeenkomst is ervoor te zorgen dat internationale handel in wilde dieren en planten het voortbestaan van deze soorten niet bedreigt. Sommige soorten of producten van deze soorten zijn om diverse redenen erg gewild. Hier wordt veel in gehandeld. In combinatie met andere factoren zoals verlies van leefgebied, zorgt de handel ervoor dat bepaalde populaties enorm worden uitgedund en dat sommige soorten zelfs op het punt staan uit te sterven. De CITES-overeenkomst moet dit te voorkomen. Ook moet het verdrag duurzame handel bevorderen.

CYCLAMEN MEDISCH

In een ver verleden werden de wortels gebruikt om zwellingen en wonden te genezen. Tegenwoordig wordt het nog gebruikt tegen ontstekingen.

Allesoverbloembollen kan geen enkele verantwoordelijkheid nemen voor eventuele nadelige effecten van het gebruik van planten. Vraag altijd advies aan een professional voordat je een plant medicinaal gebruikt.

CYCLAMEN OP DE CATWALK IN HET TUINPALET

Ze combineert mooi met Galanthus (Sneeuwklokje), Helleborus, Eranthis (winterakoniet), Krokus, Primula en andere cyclamen. Ophiopogon planiscapus en Epimedium camoufleren de kale zomerplekken van de cyclaam zonder haar knollen te verdringen.

CULTIVARS CYCLAMEN VOORJAARSBLOEIEND

Cultivars met een* zijn te koop in Nederland.

Cyclamen coum*: wordt ook wel kleine cyclaam of alpenviooltje genoemd. Ze bloeit in het wild van december – april met meestal niet geurende bloemen in wit via roze tinten tot magenta. Ze is goed winterhard en eenvoudig te kweken. Ze komt uit de bergen rond de Zwarte Zee en de bergen die grenzen aan het noordoosten van de Middellandse Zee, waar ze meestal op schaduwrijke plaatsen groeit. Ze heeft ronde tot hartvormige bladeren in effen groen met patronen van grijs of zilver, onderzijde paarsachtig en ze verschijnen in de herfst. Ze werd voor het eerst beschreven door John Gerard in 1597. Var. forma albissimum heeft pure witte bloemen zonder markeringen. 'Golan Heights', uit Israël heeft ongemarkeerde bladeren.

Cyclamen coum ssp. caucasicum: heeft hartvormige bladeren die langer zijn dan breed en niet gelobd maar vaak licht getand en normaal gemarmerd. De bloemen zijn bleek tot diep roze en ogen zijn zelden wit. Ze komt uit het noordoosten van Turkije, de Kaukasus en de Trans-Kaukasus.

Cyclamen coum ssp. coum*: heeft niervormige tot afgeronde bladeren met een getande of licht getande rand. De bloemen zijn klein met witte of zeer roze bleke ogen aan de basis van de bloembladen.

Cyclamen coum ssp elegans*: (syn. = C. elegans) uit Noord-Iran, waar ze op lage hoogten in bossen groeit. In het wild bloeit ze van december tot maart, niet geurend, meestal in lichtere tinten roze met een donkere paarse M-vormige paarse vlek. Ze heeft hartvormige gemarmerde bladeren, onderzijde paarsachtig soms groen die verschijnen in de winter en vroege voorjaar. Ze is zeldzaam in de teelt en redelijk winterhard.

Cyclamen coum subsp. parviflorum*: (syn. = C. parviflorum) een alpine plant die groeit op een hoogte tussen 1200-2400 m in naaldbossen in Noordwest-Turkije. In het wild bloeit ze van april tot juni in roze tinten met een paarse vlek aan de onderkant van het bloemblad. Ze geurt licht. Ze heeft het hele jaar kleine donkere ongemarkeerde groene bladeren, onderzijde paarsachtig, nieuwe bladeren verschijnen in de herfst. Ze is winterhard.

Cyclamen coum subsp. trochopteranthum*: (syn. = Cyclamen alpinum) komt uit het zuidwesten van Turkije, waar ze groeit in rotsachtige gebieden, loofbossen en struikgewas van 350 tot 1.500 m boven zeeniveau. In het wild bloeit ze van januari tot april met zoet kruidig geurende bloemen variërend in kleur van wit via roze tinten tot diep karmijn paars met een stevige dieppaars-magenta vlek rond de mond. De bloembladen zijn gedraaid, zoals een scheepsschroef. De bladeren zijn klein, afgerond of hartvormig, met ondiepe vertandingen en zilvergroene tekeningen, onderzijde paarsachtig en verschijnen in de herfst. Ze is redelijk winterhard, maar houdt niet van grote schommelingen in vocht of temperatuur.

Cyclamen persicum var. persicum*: uit gebieden rond de oostelijke Middellandse zee waar ze groeit in open rotsachtige gebieden en in struikgewas. In het wild bloeit ze van december – mei en is niet winterhard. De bloemen zijn geurig, gewoon wit, wit met een karmijnachtige mond, of roze karmijn. De bladeren zijn variabel, hartvormig met een fijn getande rand en in verschillende tinten groen met een bleek of donkerder patroon. Ze verschijnen na een regenbui. Uit deze soort ontwikkelden veredelaars de bekende potcyclaam.

Cyclamen pseudibericum*: uit Turkije waar ze groeit in een klein gebied van de meest oostelijke regio van de Middellandse Zee ten noorden van de Syrische grens in een gebied met een vochtiger klimaat dan sommige van de omliggende gebieden. Ze wordt aangetroffen in naaldbossen of onder bladverliezend struikgewas en soms in meer open rotsachtige gebieden en puinhellingen. In het wild bloeit ze van maart tot mei in rozepaars tot dondermagenta, bleker roze of wit, sterk zoet geurend met een donkere vlek rond de mond en een witte rand. De ovalen bladeren hebben getande randen en zijn soms prachtig gemarkeerd met een gesprongen patroon, gespikkeld of vlekken van zilver en groen, onderzijde roodpaars. Ze verschijnen laat in de herfst. Ze is winterhard.

Cyclamen repandum*: uit Griekenland, Italië, Corsica en de Balkan, waar ze groeit in open rotsachtige gebieden (geulen, open struikgewas en zonnige oevers). In het wild bloeit ze van maart tot mei in rood roze met een donkerder rood paarse neus, zoet geurend. De bladeren zijn hartvormig met een smalle en diepe sinus waardoor ze bijna driehoekig zijn. Ze zijn gebogen en gelobd en vaak getand, onderzijde lichtgroen of paarsachtig. Ze verschijnen in het vroege voorjaar. Ze is niet winterhard en is beschreven in 1616. ‘Albiflorum’ bloeit in wit.