Botanische tulp - bloembol voorjaarsbloeiend

NAAM EN HERKOMST BOTANISCHE TULP

De meeste botanische of wilde tulpen zijn inheems in de bergketens van de Himalaya. Het zijn oorspronkelijk bergplanten. Dat verklaart het groeiseizoen: 3 maanden groeien, bloeien, energie opdoen voor het volgende seizoen en verdrogen, en dan valt de nieuwe sneeuw alweer. Om aantrekkelijk te zijn voor de insecten hebben ze vaak felle kleuren. Vanuit de Himalaya is ze in de Turkse tuinen terecht gekomen. Er zijn 84 erkende soorten en er wordt nog steeds gezocht naar nieuwe soorten. Omdat ze kleiner zijn dan andere tulpen worden ze ook wel wilde of dwerg tulpen genoemd. De voorouders zijn nog duidelijk te herkennen. Ook wordt ze wel eens de luiemanstulp genoemd, omdat ze in de grond kan blijven staan. Eens geplant daarna altijd feest.

Ze wordt graag door bijen bezocht, omdat ze goed bij het nectar en de pollen kunnen door de open bloem. Je komt haar in het wild tegen in Noord-Afrika en Zuid-Europa tot aan het noordwesten van China. Met de grootste diversiteit in drie verschillende bergketens in Centraal-Azië: de Pamir, de Tiensjan en Hindoekoesj. Het klimaat heeft hier koude winters, lange lentes met koude nachten en een droge zomer: ideaal voor tulpen. Tulpen hebben namelijk een koude nacht en een koude winter nodig om te kunnen groeien, waardoor ze niet in een warm klimaat gekweekt kunnen worden.

Beluister een podcast van de Hortus Amsterdam over waar de tulp nu eigenlijk vandaan komt. Het geslacht tulp is onderverdeeld in twee sub geslachten: Eriostemones en Leiostemones. Eriostemones heeft een stengel met één bloem, Leiostemones heeft een stengel met meerdere bloemen, bijvoorbeeld de botanische tulp Tulipa turkestanica.

KLEUREN EN VORMEN BOTANISCHE TULP

Botanische tulpen blijven laag, ze hebben een korte steel en bloeien met kleine stervormige, geurende bloemen. De tulpjes verwilderen goed, dus ze kunnen in de grond blijven staan. De botanische tulp komt in vrijwel iedere kleur voor, zelfs in paars, bruin en fluoriserend rood.

BOTANISCHE TULP KOPEN

Koop in het najaar stevige, gezonde, grote bloembollen die gelijkmatig van vorm zijn. Koop nooit bloembollen die zacht of doorweekt zijn, blauwe of groene schimmel hebben, er bedorven uitzien of uitgedroogd zijn. Deze bollen zijn waarschijnlijk ondeskundig of te lang bewaard. Let ook op de uitlopers, een klein, groen puntje is geen bezwaar. Koop ook geen beschadigde bloembollen want deze zijn gevoelig voor schimmels. Grote bloembollen geven stevige lange stengels en grotere en/of meer bloemen. Meer kooptips.

BOTANISCHE TULP PLANTEN

Plant botanische tulpen in het najaar (september-oktober) in de volle zon (m.u.v. Tulipa sylvestris die een schaduwplek opvrolijkt) in doorlatende, voedselrijke grond. Plant ze zo snel mogelijk na de koop om uitdrogen te voorkomen. Doe een beetje mest in de plantgaten en rond de nieuwe, maar ook oude aanplant een laagje compost. In najaar, winter en voorjaar moet de grond iets vochtig zijn. In de zomer is droge grond beter. Meer planttips.

VERZORGING BOTANISCHE TULP

Oorspronkelijk groeit ze in dorre onvruchtbare gronden. Extra voeding is dan ook niet nodig. Zodra de bloemblaadjes afvallen, de bloemen afsnijden. Laat de stengels en bladeren afsterven tot ze vergeeld zijn en gemakkelijk uit de grond getrokken kunnen worden. Maai een grasveld met tulpen pas als alle bladeren afgestorven zijn. Laat botanische tulpen in pot niet uitdrogen.
Woelratten vormen een bedreiging voor botanische tulpen. Ze vreten aan de bollen, waardoor ze niet meer opkomen. Om dit te voorkomen kunt u de bollen in mandjes van ijzerdraad zetten en deze ingraven. Meer verzorgingstips.

VERWILDERING/VERMEERDERING BOTANISCHE TULP

Botanische tulpen verwilderen prima zo lang ze op een zonnige warme plek geplant zijn. Laat het blad staan totdat dit helemaal is verdord om verwildering te stimuleren. Zomers hebben ze warmte nodig voor de ontwikkeling van de bloemknop voor het volgende jaar. Eigenlijk is het een ideaal gewas: eens geplant, jarenlang plezier. En wil je elders dezelfde soort, dan kun je broedbolletjes uitgraven en die op de gewenste plek planten. Ook zaaien is mogelijk door zelf te oogsten of zaden te bestellen bij een special bedrijf. Meer verwilderingstips.

BOTANISCHE TULP ALS MODEL VOOR DE DICHTER

De schrijver Hafiz, de Shakespeare van het Oosten, schreef in de 14^e eeuw na Chr:

En het is niet alleen gedurende dit elven, dat het hart van Hafiz in vlammen staat in zijn verlangen naar verenigen met u. Want van de eeuwigheid af, die geen aanvang heeft, is het overdekt met littekens en vlekken door liefde veroorzaakt en daardoor gelijkend op de wilde tulp van Shiraz.

BOTANISCHE TULP OP DE CATWALK

Botanische tulpen staan mooi tussen lage bodembedekkers, langs de rand van een border, in de rotstuin of in potten en bakken. Botanische tulpen zijn in groepen het mooist. Ze combineert mooi met andere bloembollen, zoals Muscari (blauwe druifjes), Chionodoxa en Triandus narcissen.

CULTIVARIS BOTANISCHE TULP

Soorten met een * zijn te koop in Nederland.

Deze tulp komt oorspronkelijk uit Oost-Iran tot het westen van de Himalaya. Ze is vernoemd naar Clusius en werd in 1636 ontdekt. Ze heeft lancetvormige blaadjes die bloeien in wit met purper/rode voet en aan de buitenkant karmozijn/roze met donker purperen meeldraden en purperen helmknoppen. De smalle bladeren zijn grijsgroen. Als de zon schijnt gaan de bloemblaadjes open. Ze houdt van een warm plekje. Variëteit ‘Cynthia’ heeft zachtgele bloemblaadjes, aan de buitenkant rood/roze en een heerlijke geur, ‘Peppermint Stick’ heeft kersenrode bloemen met witte binnenkant en chrysantha bloeit donkergeel met karmozijnrode buitenkant.

Deze tulp komt in het wild voor in de bergen van Kreta waar ze bloeit zodra de sneeuw verdwenen is. Ze heeft stervormige witte bloemen met een zilver roze blos en een geel hart. Aan iedere stengel kunnen 3 bloemen groeien. Na jarenlang selecteren zijn 3 cultivars ontstaan die vernoemd zijn naar een stad op Kreta. Variëteit ‘Archanes’ bloeit rijk in wit met geel hartje en een zilver roze blos op de buitenste bloemblaadjes, ‘Heraklion’ is rijkbloeiend in wit met geel hartje en een vleug fuchsia roze op de buitenste bloemblaadjes en ‘Chania’ is rijkbloeiend in wit met geel hartje en een vleug roze op de buitenste bloemblaadjes.

Ze komt oorspronkelijk uit Noordwest Iran (Elburz gebergte), Koerdistan, Turkije, Azerbeidzjan, Libanon, Syrië en Irak waar ze groeit op rotsachtige hellingen vaak vlak bij de sneeuwgrens. De bloemen zijn bekervormig en zich openen als een ster. Ze bloeit variabel van mauve tot violet met een grote gele basis.
Tulipa humilis var. humilis is lila roze tot roze met een geel hart, Tulipa humilis var. aucheriana (syn. T. aucheriana) bloeit ook in roze met een gele blos, Tulipa humilis var. kurdica (syn. T. kurdica) heeft steenrode bloemen, Tulipa humilis var. pulchella bloeit purper karmozijnrood met een blauwzwarte blos op een witte achtergrond en Tulipa humilis var. violacea heeft violet tot dieppurper karmozijnrode bloemen met een zwarte blos. Variëteit ‘Persian Pearl’ heeft donkerpaarse bloembladeren met geel hart, 'Alba Coerulea Oculata' heeft witte bloemen met een blauw hart, ‘Eastern Star’ heeft magenta roze met een bronsgroene vlam en helder geel hart en ‘Odalisque’ is roodpaars met geel hart.

In het wild komt deze tulp voor in Iran, Afghanistan en het Pamir Alai gebergte in Centraal-Azië, hoog in de bergen. Ze heeft spitse bloemblaadjes en bloeit in rood met een paarszwart hart en grijsgroene helmknoppen. De smalle, gegolfde, grijsgroene bladeren hebben rode randjes en vormen een rozet. Ze bloeit variabel met gele en rode bloemen.
Ze wordt vaak verkocht als Tulipa batalinii. Variëteit ‘Bronze Charm’ heeft zachtgele bloemen met een vleug brons-oranje. De ‘Honky Tonk’ bloeit in zacht geel met een roze blos op de buitenste blaadjes.

Deze geurende tulp komt oorspronkelijk uit Iran, Noord-Afrika, Italië, Sicilië en Sardinië, maar groeit ook in Nederland in het wild. Kijk in de verspreidingsatlas waar. In het Middellandse Zeegebied is ze oorspronkelijk bekend als ‘gele narcis’. Ze is in 1753 voor het eerst beschreven door Carl Linnaeus. Ze bloeit in heldergeel met een groene gloed op de buitenste bloemblaadjes. De bloem sluit zich in de avond en bij slecht weer. De meeldraden zijn geel. Ze bloeit in het wild in tarwevelden en overleeft zelfs het ploegen omdat ze 50 cm diep zit. Ze vermeerdert zich door lange uitlopers waar nieuwe bolletjes aan groeien. Ze komt ook voor op landgoederen als stinzenplant. In tegenstelling tot de naam is het geen bosplant. De beste groeiplaats is een zonnige, voedselrijke, vochtige plek, vaak aan de waterkant.

Meer cultivars: T. albanica, T. alberti, T. aleppensis, T. anisophylla, T. armena, T. auliekolica, T. banuensis, T. boettgeri, T. borszczowii, T. botschantzevae, T. butkovii, T. carinata, T. cinnabarina, T. cypria, T. dubia, T. faribae, T. ferganica, T. foliosa, T. harazensis, T. heteropetala, T. heterophylla, T. hissarica, T. hoogiana, T. hungarica, T. intermedia, T. ivasczenkoae, T. jacquesii, T. kolbintsevii, T. kosovarica, T. koyuncui, T. Lanata, T. lehmanniana, T. lemmersii, T. orithyioides, T. ostrowskiana*, T. persica, T. platystemon, T. regelii, T. scardica, T. scharipovii, T. schmidtii, T. serbica, T. sinkiangensis, T. sosnowskyi, T. subquinquefolia, T. systola, T. talassica, T. tschimganica, T. turgaica, T. ulophylla, T. uniflora en T. uzbekistanica.