Scilla – Sterhyacint – voorjaarsbloeiend

NAAM EN HERKOMST SCILLA

De meeste soorten worden gevonden in Noord-Afrika via Spanje naar de Kaukasus waar ze groeit op hoger gelegen gebieden, enkelen op zeeniveau. Er zijn ook enkele soorten die voorkomen in tropisch Afrika, India en Zuid-Afrika. Het is een groot gewas van 90 erkende soorten en aantrekkelijk voor honingbijen. In Latijn betekent Skilla ‘gelijkende, verwante plant’, in het Grieks is Scilla ‘krenken, benadelen’, maar ook gevaarlijk, giftig. De naam Sterhyacint is een verwijzing naar het glanzende stervormige blad. Scilla is ook een plaats in Calabrië, Italië. Tegenwoordig is het soort Chionodoxa onderdeel van het soort Scilla.

Scilla komt ook voor in de griekse mythologie. Scylla werd geboren als een beeldschone nimf. De zeegod Glaucus werd verliefd op haar en vroeg de tovenares Circe om raad. Circe werd zelf verliefd op Glaucus en veranderde haar rivale Scylla in een afzichtelijk monster. Haar romp en hoofd bleven vrouwelijk, maar uit haar zij groeiden zes afzichtelijke hondenkoppen met drie rijen messcherpe tanden, ze kreeg twaalf hondenpoten en haar lichaam eindigde in de staart van een vis.

KLEUREN EN VORMEN SCILLA

Voordat de bloei begint, hebben zich aan de donkerbruine bol 3 lancetvormige bladeren gevormd, geplaatst aan één zijde van de bloemsteel. Ze heeft 3 tot 5 ster- of belvormige bloemen. Uit iedere bol groeien 3 tot 4 stengels met ieder 2 bloemen met ieder 6 bloemblaadjes. Ze heeft een mooie blauwe kleur met in het midden een donkere nerf, maar komt ook voor in wit, licht blauw en zachtroze. De bloemstelen zijn gebogen, waardoor de bloemen hangen als klokjes. De meeldraden zijn wit, aan de top overgaand in blauw. Ook de helmknoppen zijn blauw.

SYMBOLIEK SCILLA

Symbool van vermaak zonder gehalte.

PLANTEN SCILLA

Plant ze vroeg in de herfst in goed doorlatende humusrijke niet uitdrogende grond op een plek in de zon of lichte schaduw. Plant ze direct na de koop zodat ze voor het aanbreken van de vorstperiode goed kunnen wortelen. Indien nodig past Scilla zelf de diepte aan door het gebruik van trekwortels. Ze kan ook prima in een pot worden geplant. Er wordt gezegd dat Scilla’s andere bolgewassen tegen muizen beschermen door hun zachte uiengeur. Meer planttips.

VERZORGING SCILLA

Geef in het groeiseizoen regelmatig mest en water. Snij in het voorjaar de afgestorven bladeren af en breng een dikke laag compost op de grond aan om de aarde te verbeteren en vochtig te houden. Een laagje plantaarde of oude mest in de herfst bevordert de bloei. De meeste soorten zijn winterhard (USDA 2a – 8b, sommigen 4a-8b), dus ze kunnen in de grond blijven zitten. Meer verzorgingstips.

VERWILDERING SCILLA

In bosachtige gedeelten van een grote tuin kunnen ze vrij verwilderen en prachtige bloementapijten vormen. Ze vermeerdert zich via broedbollen en zaad. Na de bloei verslappen de stengels en komen de rijpende vruchten op de grond te liggen. De zaden zijn licht geelbruin. Als de planten na enkele jaren te groot zijn geworden, kunnen ze gedeeld worden en op een andere plaats opnieuw worden geplant. Graaf de bollen uit zodra de bladeren zijn afgestorven; haal de broedbollen eraf en plant deze afzonderlijk. Na twee of drie jaar kunt u de eerste bloemen verwachten. Meer verwilderingstips.

SCILLA OP DE CATWALK IN HET TUINPALET

Ze combineert mooi met witte en gele narcissen, Puschkinia scilloides var. Libanotica, Ajuga reptans, Crocus tommasianianus ‘Ruby Giant’, sneeuwklokjes, Tradescantia, Tulipa humilis, primula’s, Anemone blanda en nemorosa.

CULTIVARS SCILLA

Soorten met een * zijn te koop in Nederland.

Scilla albinerve: is inheems in een klein gebied in Zuid-Turkije waar ze groeit op beboste hellingen. Ze heeft roze bollenschalen, een witte hoofdnerf op de blaadjes en geelachtige of oranje zaden met een wit elaiosoom (mierenbroodje: een aanhangsel aan zaden of vruchten van sommige plantensoorten, dat als voedsel kan dienen voor mieren). Ze is nauw verwant aan Scilla bifolia en werd beschreven door Hasan Yildirim (gepubliceerd in september 2014).

Scilla amoena: komt uit midden Europa, wordt 15-25 cm hoog en is beschreven in 1905. Ze bloeit in april/mei in donkerblauw met een donkerder nerf.

Scilla bifolia*: (betekent tweebladig) is wijdverspreid in Midden- en Zuid-Europa, de Kaukasus en Klein Azië en arriveerde in 1594 al in Nederland. Ze wordt ook wel vroege sterhyacint genoemd, in Friesland nagelhyacint en in Noord-Overijssel zeeui. Ze heeft 2 (bifolia) lancet- en gootvormige bladeren. De korte bloemstengel draagt een tros van 3 tot 8 bloemetjes. De klokvormige bloemetjes zijn donkerblauw met uitgespreide bloemdekslippen, is geurend en bloeit in maart/april. Ze zaait zich makkelijk uit. De cultivar ‘Alba’ bloeit wit en ‘Rosea’ zachtroze.

Scilla dimartinoi: is een weinig bekende soort die alleen voorkomt op Lampedusa, een klein eiland tussen Sicilië en Noord-Afrika. De doffe groene bladeren liggen op een sterachtige manier plat op de grond en hebben harige randen. De lange schutbladen hebben ook harige randen. De bloeiwijze is een stengelloos bloemscherm van dicht opeengepakte bloemen, dat doet denken aan een gigantische Massonia. De bloemen zijn bijna wit met een heel lichtblauwe tint, waardoor ze grijsachtig aandoen, maar de stampers zijn donkerder. Mieren lijken de bestuivers te zijn, omdat ze bloemen bezoeken die druppels nectar afscheiden.

Scilla luciliae*: (syn. is Chionodoxa luciliae) door E. Boissier in 1842 gevonden op 2100 meter hoogte in West-Turkije en vernoemd naar zijn echtgenote Lucile. Ze heeft 2-3 gootvormige bladeren van 10 cm lang en 15 lavendelblauwe bloemetjes met een wit hartje. Ze bloeit in maart/april. Enkele cultivars: ‘Alba’ wit, ‘Pink Giant’ violet, ‘Zwanenburg’ helderblauw, ‘Grandiflora’ grotere iets blauwe bloemen, ‘Tmolusi’ grotere bloemen met wit hartje. De ‘Pink Giant’ is steriel dus geeft geen zaad. Deze soort wordt in Nederland verhandeld onder de naam Chionodoxa luciliae.

Scilla mischtschenkoana*: populaire naam is witte sterhyacint of streephyacint. Ze komt oorspronkelijk uit het noordwesten van Iran (Tabris) en de Kaukasus. Ze is vernoemd naar de Russische botanist Pavel Mischtschenko en werd door Van Tubergen in 1945 naar Nederland gehaald. De weinige blaadjes zijn smal en lijn- tot gootvormig. De trosjes met bloemen bestaan uit stervormige wat knikkende zeer lichtblauwe geurende bloemetjes met op ieder bloemblaadje een lichtblauw nerfje en verschijnen direct na de winter. Uit ieder bolletje komen 3 tot 4 bloemsteeltjes met 3 of meer bloemen. Ze verwildert prima en is geschikt voor de pot. De cultivar ‘Tubergeniana’ is zeer licht blauw.

Scilla peruviana*: komt oorspronkelijk uit Noord-Afrika, maar groeit ook in Portugal, Spanje en het zuiden van Italië. Ze heeft 5-6 lijnvormige bladeren van 20-60 cm lang. De bloemstengel heeft een top van 40-100 donker violette bloemen in de vorm van een piramide. Ze bloeit vroeg in het voorjaar, maar is niet winterhard. Het verhaal gaat dat Clusius naar Bristol ging en te horen kreeg dat de plant was aangekomen op een schip genaamd de Peru. Op basis daarvan heeft Clusius de plant Hyacinthus stellatus Peruänus (sic) genoemd. Dit verhaal wordt verteld in Gray’s Hardy Bulbs (eind jaren dertig) en in Collin’s Guide to Bulbs (begin jaren zestig) en in andere bronnen, maar er is geen bewijs voor de oorsprong van de naam. Deze Scilla is ook geschikt als snijbloem. Variëteit ‘White Moon’ bloeit wit.

Scilla siberica*: (betekent Siberisch) ze wordt ook wel Oosterse Sterhyacint genoemd. Ze bloeit in diep blauw met een wit hart, de bladeren smal en glanzend groen. Oorspronkelijk komt ze uit Oekraïne, Georgië, Rusland, Azerbeidzjan en Noord-Iran van vochtige weilanden vlakbij de sneeuwgrens, maar is intussen goed geaard in West-Europa. Ze heeft 1-5 bloemstelen met ieder een tros van 2-3 stervormige licht geurende diepblauwe bloemen. Ze wordt 10-20 cm hoog en is in 1796 beschreven. Ze trekt veel bijen en hommels aan en is ideaal voor verwildering op zonnige tot half beschaduwde plekken onder bladverliezende bomen of in het gazon. De cultivar ‘Spring Beauty’ bloeit blauw, is een steriele cultivar en draagt geen zaad. Ze heeft meestal 4 bloemen, die wat groter zijn. De cultivar ‘Atrocaerulea’ groeit forser in donkerblauwe, ‘Paillida’ in licht blauw en ‘Alba’ in wit.

Scilla vardaria: is een nieuw soort beschreven door Hasan Yildirim. Ze alleen bekend van een kleine populatie in het Kaçkar-gebergte in de provincie Rize in het noordoosten van Anotolia. Ze lijkt op de Chionodoxa en de Puschkinia, maar onderzoek heeft uitgewezen dat ze het meest lijkt op de Scilla bifolia.

Scilla verna: is inheems aan de Atlantische kust van Europa en groeit op zeekliffen en op grasachtige plekken. Ze heeft 4-6 slappe, lijn/gootvormige bladeren en een tros van 6-12 klokvormige bloemen in helderblauw. Bloeit in maart-april.

Overige cultivars: S. achtenii, S. Africana, S. albanica, S. alinihatiana, S. allenii, S. andria, S. antunesii, S. arenaria, S. arsusiana, S. begoniifolia, S. benguellensis, S. berthelotii, S. bussei, S. chlorantha, S. ciliate, S. congesta, S. cydonia, S. dualaensis, S. engleri, S. flaccidula, S. gabunensis, S. gracillima, S. hildebrandtii, S. huanica, S. jaegeri, S. katendensis, S. nana Picture Fiona DunbarS. kladnii, S. kurdistanica, S. lakusicii, S. latifolia, S. laxiflora, S. ledienii, S. leepii, S. lochiae, S. longistylosa, S. lucis, S. merinoi, S. mesopotamica, S. monanthos, S. nana, S. nivalis, S. oubangluensis, S. paui, S. petersii, S. platyphylla, S. pleiophylla, S. pneumonanthe, S. reuteri, S. sardensis, S. schweinfurthii, S. simiarum, S. sodalicia, S. subnivalis, S. tayloriana, S. textilis, S. uyuiensis, S. verdickii, S. villosa, S. vindobonensis, S. voethorum, S. welwitschii, S. werneri.