Tulbaghia is familie van de amaryllidaceae
Populaire naam: Wilde knoffel, Wilde knoflook, Kaapse knoflook, Moeraslook
Bloemkleur: lila, roze, gelig, wit - Bloeiperiode: mei – september
Plantdiepte: 2 - 5 cm - Plantafstand: 15 - 30 cm - planthoogte: 30 - 60 cm
Toepassingen: zonnige borders, potterie en orangerie, culinair, bloemsierkunst
NAAM EN HERKOMST TULBAGHIA
Tulbaghia is een kleine plantenfamilie uit Zuid-Afrika, bestaande uit 26 soorten. Het zijn ‘preiplantjes’, nauw verwant aan Allium. Tulbaghia is vernoemd naar de vroegere Nederlandse Gouverneur in Kaap de Goede Hoop: Ryk Tulbach (overleden 1771).
KLEUREN EN VORMEN TULBAGHIA
De Tulbaghia heeft op het uiteinde van de lange stengels sierlijke lila-kleurige bloemen. De bladeren en wortels verspreiden bij kneuzing de typische uiengeur. De bloemen kunnen verschillende kruidige geuren vrijgeven. Dit gebeurt voornamelijk ’s avonds. Voor nachtvlinders is dit een sein dat de bloemen dan bestoven kunnen worden. Omdat de diverse species onderling kunnen kruisen, zijn de laatste jaren veel nieuwe cultivars ontstaan.
TULBAGHIA KOPEN
Koop stevige, gezonde, grote knollen. Koop nooit knollen die zacht aanvoelen, beschimmeld zijn of rotte plekken hebben, met vlekken of groene uitlopers of verschrompeld zijn. Koop ook geen beschadigde knollen want deze zijn gevoelig voor schimmels. Grote knollen geven stevige lange stengels met grotere en/of meer bloemen. Meer kooptips.
TULBAGHIA PLANTEN
Ze is een zonaanbidder en vraagt wegens vorstgevoeligheid een goed water doorlatende grond (denk aan drainage door de grond met grind te mengen). Wordt ze in de volle grond geplant, dan goed afdekken in de winter en afwachten of ze weer opkomt. In de halfschaduw blijft de plant wel leven, maar dan is er een grote kans dat de bloei uitblijft. Het is een prachtige potplant. Meer planttips.
VERZORGING TULBAGHIA
Ze kan goed tegen warmte en droogte maar de planten groeien en bloeien beter met voldoende water in de zomer. Vanaf half mei tot half augustus verlangen ze een lichte bemesting. De bloei begint eind mei en kan met een goede verzorging doorgaan tot eind oktober. De doorbloei wordt bevorderd door uitgebloeide bloemen vóórdat ze zaad aanmaken met stengel en al te verwijderen. Om de plant gezond te houden is het verstandig om af en toe oud blad weg te halen. Wees voorzichtig met water geven in de herfst. In november kunnen de potten naar binnen. Zorg ervoor dat de potten goed opdrogen en laat ze overwinteren bij 0-10 graden. Wees bedacht op nachtvorst, ze is niet winterhard. Meer verzorgingstips.
VERMEERDERING TULBAGHIA
Vermeerderen kan naast het scheuren ook via zaad. Ze kan onderling prima kruisen. Heb je meerdere soorten staan, dan is het een verrassing wat er gaat bloeien. Meer vermeerderingstips.
TULBAGHIA MEDISCH
De inheemse bevolking van Zuid-Afrika gebruikt de wortelstok voor de bereiding van een smeersel tegen reumatiek en hoofdpijn. Bovendien voorkomt aanplant van de Tulbaghia rond de woning het binnendringen van giftige slangen (bron: F.Th. Schonken, De oorsprong der Kaapsch-Hollandsche volksoverleveringen,1914).
CULINAIR GEBRUIK TULBAGHIA
De bloemen van Tulbaghia violacea, die naar knoflook smaken, zijn een feest op elke salade. Eerst proef je knoflook en dan de frisse smaak van waterkers. 5 bloemetjes in de salade is voldoende. De bladeren kunnen fijngesnipperd ook als smaakmaker gebruikt worden. Gebruik niet te veel bladeren anders kan de plant geen voeding meer aanmaken en gaat deze dood. Tulbaghia fragrans heeft zeer elegante zoet smakende bloemen, de bladeren hebben de bekende knoflook smaak. Het voordeel van het gebruik van Tulbaghia in de keuken is dat je wel de knoflooksmaak hebt, maar dat die niet in de adem blijft hangen.
Let op: gebruik alleen eetbare bloemen/bollen van gespecialiseerde leveranciers die eetbare bloemen/bollen telen.
BLOEMSIERKUNST TULBAGHIA
Vooral Tulbaghia violacea is geschikt als snijbloem. Om langer te genieten van de bloemen, gebruik deze tips:
- Gebruik altijd schone vazen. Doe hierin koud leidingwater, dat wordt vermengd met de juiste dosering snijbloemenvoeding voor een langere houdbaarheid.
- Vuil water met daarin veel bacteriën is slecht voor alle bloemen. Het is dan ook aan te raden de bloemen om de drie of vier dagen schoon water te geven met snijbloemenvoeding. Een klein beetje bleekwater in het water helpt bacteriegroei te beheersen en het water helder te houden.
- Twee eetlepels suiker, 1 theelepel baking soda, appelazijn of een cent in de vaas houden de bloemen langer vers.
- Snij ca. 2 cm van de steel schuin af, vlak voordat je de bloemen in de vaas plaatst. Doe dit met een scherp mes. Verwijder altijd overtollig blad.
- Zet ze op een koele plek. In een warme kamer of in de zon bloeien ze sneller uit.
- Zet ze niet in de buurt van de fruitschaal. Fruit geeft van nature ethyleengas af waardoor de bloemen sneller verouderen.
CULTIVARS TULBAGHIA
De soorten met een * zijn te koop in Nederland. Daarnaast zijn er veel hybriden te koop.
Tulbaghia acutiloba: wordt gevonden op droog rotsachtig grasland in de Oostkaap en wordt 30 cm hoog. Het heeft groene teruggebogen bloemen met een vlezige oranje tot roodachtig bruine ring en geurt zoet in de avond. In zijn oorspronkelijke habitat kan ze meerdere keren per jaar bloeien. Het duurt 3 jaar om deze soort uit zaad te laten bloeien.
Tulbaghia alliacea: de bladeren worden in de winter gevormd, gevolgd door de steel die 30 tot 35 cm hoog wordt. Bloeit in mei. De bloem ruikt ‘s nachts lekker, maar het blad ruikt naar knoflook. Tulbaghia ‘Moya’: heel rijkbloeiende met een lossere groei met 7-10 bloemen per stengel. De bloemstengels met iets hangende bloemen worden 50-60 cm lang. Ze bloeit in een opvallend violet roze kleur met een bruinoranje kroon. De bloemen verspreiden veel geur vanaf 17.00 uur tot in de volgende ochtend. Dit is om de nachtvlinders naar de bloemen te lokken.
Tulbaghia capensis: is wijdverspreid (Namaqualand, Westkaap tot oostkaap) en groeit op rotsachtige hellingen. Ze wordt 15 tot 35 cm hoog en heeft ‘s nachts geurende bloemen die bruinachtig tot paarsachtig zijn en groen met een oranje kroon.
Tulbaghia cominsii*: komt alleen voor in de Oost-Kaap in de buurt van King Williams Town waar ze tussen de rotsen groeit. Ze heeft sterren witte bloemen die naar kruidnagels ruiken.
Tulbaghia dregeana: wordt gevonden op steenachtige bodems in Namaqualand, de noordwest- en Zuidwestkaap in de westelijke Karoo. Het heeft crème tot groengele bloemen met een crème of bruine kroon.
Tulbaghia galpinii: is een kleine soort met groenachtig witte tot roze bloemen. Ze is snel vanuit zaad te laten bloeien en gemakkelijk te kweken.
Tulbaghia leucantha*: is een wijdverspreide soort afkomstig uit Botswana, Zambia, Zimbabwe en Zuid-Afrika, vaak te vinden in graslanden en open bossen, meestal op zandige bodems. De bloemen zijn groenig met witte randen en een oranjerode kroon.
Tulbaghia ludwigiana: ze komt voor in de Oost-Kaap. Ze heeft brede groenachtig grijze riemachtige bladeren die paars aan de basis zijn en groene tot paarse bloemen met een gekleurde vlezige ring en een sterke zoete geur.
Tulbaghia montana: wordt in de hogere gebieden van de Drakensberg gevonden. De buitenste blaadjes zijn grijs omzoomd met wit en de kroon is oranje.
Tulbaghia simmleri*: (syn. Tulbaghia fragans) ze heeft bandvormige bladeren, die lijken op de bladeren van de Agapanthus en wordt ook wel Zoete Knoflook of Roze Agapanthus genoemd. Ze ruikt heerlijk en de bloemen zijn meestal lichtpaars, maar soms wit of roze met een witte kroon.
Tulbaghia sp. Kachubwa: is een bladverliezende soort die alleen voorkomt aan de rand van een waterrijk gebied nabij het dorp Kachubwa in de oostelijke provincie Zambia. Ze wordt ongeveer 30 cm hoog en heeft talrijke witte tot lichtroze getinte ‘s avonds geurende bloemen.
Tulbaghia violacea*: komt massaal voor in het Tsitsikamma oerwoud, gelegen aan de oostkant van de Kaapprovincie. Ze wordt 20 tot 35 cm hoog en de donkergroene en smalle bladeren vormen een rozet. Aan de top van de bloemsteel vormen zich meerdere trossen met stervormige lila roze bloempjes. Ze hebben een zonnige standplaats nodig en bloeien langdurig vanaf eind mei. Het is de soort die het meest wordt geteeld, zowel in potten als in de tuin en is een prima snijbloem. Alle delen van de plant ruiken sterk naar knoflook als ze worden gekneusd, maar ook op een warme dag. Het is een soort die vaak gebruikt in hybridisatie met andere Tulbaghia-soorten. Ze is ook in het wit verkrijgbaar, de ‘Alba’. De ‘Silver Lace’ heeft blad met een witte rand.
Meer cultivars: T. aequinoctialis, T. calcarean, T. cameronii, T. cernua, T. coddii*, T. friesii, T. luebbertiana, T. macrocarpa, T. maritima, T. natalensis*, T. nutans, T. pretoriensis, T. rhodesica, T. siebertii, T. tenuior, T. transvaalensis en T. verdoornia.