Oxalis (zomerbloeiend)

Oxalis boweii

Oxalis is familie van de Oxalidaceae

Populaire naam: Klaverzuring, Geluksklaver

Bloemkleur: wit, roze, geel, rood - Bloeiperiode: juni – juli

Plantdiepte: 3 - 5 cm - Plantafstand: 5 cm - Planthoogte: 5 - 30 cm

Toepassingen: borders, rotstuinen en potterie

NAAM EN HERKOMST OXALIS

De Oxalis komt behalve in de poolgebieden in vrijwel de hele wereld voor. De diversiteit is vooral groot in Zuid-Amerika en Zuid-Afrika, waar ze oorspronkelijk vandaan komt. De naam is een samenstelling van het Griekse oxis: scherp, naar de scherpe smaak van de bladeren en halys: zout, bevat scherp sap, of van alis: zuurachtig. Klaverzuring dankt zijn naam aan de bladeren die op klavers lijken en oxaalzuur bevatten. Ze hebben daardoor een licht zure smaak. Er zijn meer dan 800 verschillende soorten, waarvan slechts een klein deel wordt geteeld. 
We kunnen ze in twee groepen verdelen: winterharde en niet winterharde. Over het algemeen zijn voorjaarsbloeiende bolgewassen die in het najaar geplant worden, winterhard. De volgende soorten zijn winterhard: O. adenophylla, O. acetosella, O. enneaphylla, O. corniculata en O. violacea. Bovendien bestaat er nog een rubricering, namelijk die van de bloeitijd. De echte voorjaarsbloeiers en de late voorjaarsbloeiers, gecombineerd met zomerbloeiers. Veel van de Oxalis soorten worden gezien als vaste planten. Er zijn echter ook soorten die groeien vanuit een bol, knol of wortelstok.

KLEUREN EN VORMEN OXALIS

De bloemen hebben vijf kroonbladen en variëren in kleur van wit, roze, geel tot rood. De klaverachtige bladeren zijn groen, groen met purpur of purper/grijs en gedeeld in drie of meer blaadjes. Niet alleen de bloemen sluiten zich in de nacht en bij somber weer, maar veelal ook de bladeren.

SYMBOLIEK OXALIS

Klaver staat uiteraard symbool voor geluk. Een ‘klavertje vier’ is doorgaans een afwijking tenzij het om de Oxalis deppei gaat. De vier bladen vormen een kruis en in menig cultuur vertolkt het voorspoed en bescherming tegen het kwaad. Maar ook ‘klavertje 2 en 5’ hebben folkloristische betekenissen. Ook staat het klaverblad voor gezelligheid als symbool op speelkaarten. En de Dutch clover oftewel witte klaver is het nationale symbool van Ierland, de Ierse shamrock. Binnen dat kader komen we terecht bij St. Patrick, de schutspatroon van Ierland. Op 17 maart St Patrick’s Day draagt een Ier een klaverblad, 3-lobbig zoals de heilige drieëenheid.
Maar klaver staat ook symbool voor witheid (vlekverwijderend op linnengoed). En … voor ziekmakend. Het zou vergiftigen, hart en nieren aantasten, tenzij het gekookt wordt in melk.

Oxalis bollen

OXALIS KOPEN

Koop in het najaar (voor de zomerbloeiers in het voorjaar) stevige wortelstokken, knollen, bloembollen of verwelkte jonge planten. Koop nooit bloembollen, knollen of wortelstokken die zacht of doorweekt zijn, blauwe of groene schimmel hebben, er bedorven uitzien of uitgedroogd zijn. Deze zijn waarschijnlijk ondeskundig of te lang bewaard. Let ook op de uitlopers, een klein, groen puntje is geen bezwaar. Koop ook geen beschadigde bloembollen, knollen of wortelstokken want deze zijn gevoelig voor schimmels. Grote bloembollen en knollen geven stevige lange stengels en grotere en/of meer bloemen. Witte klaverzuring is meestal ook voorgekweekt in potten verkrijgbaar. Meer kooptips.

OXALIS PLANTEN

Plant de voorjaarsbloeiende Oxalis in het najaar in lichte, zandige en goed water doorlatende grond op een plek in de zon. In een natte winter kunnen de knollen of bollen rotten. Een afdekking met folie of bladeren of rijshout biedt bescherming bij vorst. Omdat de meeste soorten licht- tot zeer vorstgevoelig zijn, worden ze veel in potten geplant. Denk daarbij aan bodem bedekkende klavers in grote potten met zomerbloeiende bolbloemen. De verschillende soorten vragen in de tuin uiteenlopende standplaatsen. Witte klaverzuring geeft de voorkeur aan half beschaduwde tot beschaduwde plaatsen onder houtige gewassen en aan humusrijke, vochtige grond. De overige soorten houden eerder van zon. Ze worden dan ook veelal in rotstuinen geplant. Houd er echter rekening mee dat ze kalk slecht verdragen en beter op lichte, zandige gronden gedijen. Meer planttips.

VERZORGING OXALIS

Dek de planten af met compost. In parkachtige tuinen is bladafval ook geschikt. Dit levert voedingsstoffen en houdt de grond vochtig. Alle soorten hebben een grote waterbehoefte. Bij langdurige droogte dus veel water geven. Meer verzorgingstips.

VERWILDERING OXALIS

In het najaar kunnen de grote pollen van ingewortelde planten opgegraven en gedeeld worden. Enkele soorten hebben de neiging te woekeren, doordat zij zichzelf sterk uitzaaien en daarmee als het ware onkruid worden. Verwijder daarom alle verwelkte bloemen voordat ze zaad kunnen ontwikkelen. Oxalis in pot verhuist in de winter naar een koele, doch vorstvrije plaats. Meer verwilderingstips.

OXALIS CULINAIR GEBRUIK

De knol van de Oxalis tuberosa (wordt ook wel Oca of klaverzuringknol genoemd) is in 1830 in Nederland geintroduceerd als vervanger voor de aardappel. Dat is geen succes geworden. Oorspronkelijk komt ze uit de Andes. Als de knollen in de zon blijven liggen, worden ze zoeter, soms zo zoet dat ze lijken op gedroogde vijgen en op lokale markten in Zuid Amerika als fruit worden verkocht. De gekookte wortel is heerlijk, zowel in zoet als in zuur, bereiden zoals aardappelen. Rauw is de smaak te vergelijken met een zacht, licht zoet radijsje, lekker in salades of koude gerechten. De knolletjes kunnen ook gebakken, gekookt, gewokt of gefrituurd worden. Ook het blad is eetbaar, ze geven een zurige twist aan salades. Recepten kun je vinden op http://www.denoudekastanje.be/producten/plantgoed/eetbare-knollen/270-oca-oxalis-tuberosa-knol.
Let op: gebruik alleen eetbare bloemen/bollen van gespecialiseerde leveranciers die eetbare bloemen/bollen telen.

OXALIS HUISHOUDELIJK GEBRUIK

Uit het zuur van de Oxalis acetosella kan zuurzout worden bereid waarmee vlekken van ijzer, roest, bloed en inkt uit wasgoed verwijderd kan worden.

OXALIS OP DE CATWALK EN HET TUINPALET

Wanneer je de rand van je border wil omlijsten, een rotstuin laten flitsen, de grond van je potten bedekken, dan ontkom je niet aan de Oxalis. De klaverzuring grijpt zich vast en voegt zich erg sociaal naar zijn buren. De pollen verdringen onkruid en de kleuren frissen de tuin op. 
En wanneer je nog beschutte ruimte hebt om een perk te ontwerpen, pak dan je denkbeeldige penseel en denk dan aan het kleurenpalet en het plantenaanbod waarmee Oxalis perfect combineert, hetzij ton sur ton, hetzij als een opvallende guirlande door een mooie kleursymfonie.
Het is opvallend, hoe weinig de Oxalis nog steeds gebruikt wordt bij landscaping van buitens en stadsparken.
De in het voorjaar bloeiende klaversoorten combineren mooi met Primula’s en de in de vroege zomer bloeiende Erodium corsicum, Ourisia microphylla, Dicentra peregrina, Aethionema en diverse Campanula’s. 
In de zomerperken doen de dan bloeiende klaversoorten het altijd goed als highlights. Wanneer u een perk te vroeg in de zomer al te vaal vindt worden, denk dan na over de rand met Oxalis die u in het volgende voorjaar gaat planten.

CULTIVARS OXALIS ZOMERBLOEIEND

Oxalis articulata ssp. rubra Picture Kurt Stüber CC BY-SA 3.0

Oxalis articulata subsp. rubra: oorspronkelijk komt ze uit Zuid-Amerika en is een stengelloze plant met een knolvormige wortelstok.  Ze wordt ook wel verkocht als Oxalis rubra. Ze heeft 3 kleine matgroene blaadjes die aan de onderkant behaard zijn en ze bloeit in paarsroze met een donkerder hart. De blaadjes zijn eetbaar en smaken fris citroenachtig. Ze is niet volledig winterhard en daarom meer geschikt voor een pot. De variëteit ‘Pink /Dream’ is zachtroze.

Oxalis depressa:  (synoniem is Oxalis inops) heeft grijsgroene bladeren die bestaan uit 3 blaadjes en witte, lila of roze bloemen met een gele buis. Ze komt oorspronkelijk uit Zuid-Afrika van de Kaapprovincie tot Zimbabwe.

Oxalis depressa Picture Mary Sue Ittner

Oxalis floribunda: komt oorspronkelijk uit het zuiden van Paraguay, Zuid-Brazilië, Uruguay en Argentinië. In het wild groeit ze in rotsachtige gebieden of tussen stenen. Ze heeft fijne, wollige haren op de bladeren en ze bloeit in violet of roze. Ze wordt zelden gebruikt in de teelt. Vaak wordt de Oxalis articulata verkocht als Oxalis floribunda. Ssp. floribunda: heeft bloemblaadjes met fijne beharing en ssp. ostenii:  heeft bloemblaadjes met plakkerige haartjes. Deze ondersoort kan twee keer bloeien gedurende het jaar, de eerste keer in de lente en later in de herfst. In de voorjaarsbloei gaan de bloemen de bladeren vooraf, maar in de herfstbloei verschijnen zowel bladeren als bloemen samen.

Oxalis magnifica Picture Stan Shebs CC BY-SA 3.0

Oxalis lasiandra: (lasiandra = behaarde meeldraden) komt oorspronkelijk uit Mexico, is redelijk winterhard, bloeit in de zomer met violetroze bloemen en heeft onbehaarde blaadjes die ieder opgedeeld zijn in 5-10 kleine blaadjes. Ze lijkt het meest op O. magnifica, maar de bolschubben hebben 15-35 zenuwen.

Oxalis magnifica: komt oorspronkelijk uit Mexico, waar ze groeit tussen Quercus-struiken of Pinus-Quercus-bossen tussen 1850 en 2200 m.

Oxalis uliginosa: groeit op drassige plaatsen of aan beekzijden. Ze heeft prachtige grote gele bloemen. Als ze teveel schaduw krijgt, groeit ze minder goed. Variëteit ‘Pot of gold’ bloeit geel.

Ook benieuwd naar de voorjaarsbloeiende Oxalis. Kijk HIER.