Bletilla

Bletilla striata Albostriata Picture Gerrie Veenstra

Bletilla is familie van de Orchidaceae  

Populaire naam: Aardorchidee  

Bloemkleur: wit, lila, purper, roze, geel - Bloeiperiode: mei – juli

Plantdiepte:  5 cm - plantafstand: 15 cm - planthoogte: 40 - 60 cm

Toepassing: in bosachtige tuinen, aan de bosrand, serre, potterie

NAAM EN HERKOMST BLETILLA

Het geslacht bestaat uit 5 soorten die groeien in de gematigde gebieden van China, Japan, Taiwan Vietnam, Thailand en Myanmar. Ze groeit op LICHT beschaduwde plaatsen, zoals op graslanden, stenige plaatsen, tussen kreupelhout, langs bosranden en in wegbermen, op hoogtes van 500 tot 3400 m. Bletilla betekent ‘kleine Bletia’ en heeft betrekking op de gelijkenis met de Bletia die voorkomt in het zuiden van Noord-Amerika, Midden- en Zuid-Amerika en grotere bloemen heeft. Het geslacht is beschreven door Heinrich Gustav Reichenbach in 1852. De Bletilla formosana, Bletilla ochracea en Bletilla striata worden gekweekt. In tegenstelling tot de meeste orchideeën, groeit ze in de bodem in plaats van op bomen. In het Chinees wordt ze ‘Baiji’ genoemd. Alleen de Bletilla striata is geschikt voor ons klimaat.

KLEUREN EN VORMEN BLETILLA

Ze heeft platte knolachtige rizomen waaruit een slanke bloemstengel en enkele bladeren ontspringen, die op het einde van de bloeiperiode kan opzwellen tot een pseudobulb of schijnknollen (zijn dikke vlezige stengels die zich onder of boven de grond kunnen vormen. Nieuwe bladeren en bloemen komen voor één groeiseizoen uit de pseudobollen. Na een seizoen worden de bladloze pseudobollen dan backbulbs genoemd. De backbulbs blijven een paar jaar aan de kroon van de plant vastzitten om energie te leveren, maar ze verslechteren uiteindelijk.). Ze dienen als voedingsopslag en waterreservoirs. Ze lijken op een hoorn of klauw, grijswit of geelwit met ringen en bruine knolletjes. Ze zijn erg hard en breken moeilijk. De bloemen staan in een soort losse aren in de kleuren wit tot paars, soms geel met een gegolfde lip veelal in een andere kleur en 4 stuifmeeldraden. Elke bloeiwijze ontstaat aan het uiteinde van een stengel en heeft tot 14 stervormige, knikkende bloemen. Ze heeft 2 tot 6 tot 40 cm lange lijn- tot lancetvormige, langs de nerven geplooide groene bladeren. Een groep planten kan uit tientallen bloemaren bestaan.

In hun geboortestreek groeien ze in de schaduw onder een bladerdak van hoog gras, maar ze passen zich goed aan. In de tuin geeft ze de voorkeur aan gelijkmatig vochtige, goed doorlatende grond en een positie in een halve dag zon of lichte schaduw.

Bletilla striata Picture David Pilling

BLETILLA KOPEN

Koop stevige, gezonde, grote knollen. Koop nooit knollen die zacht aanvoelen, beschimmeld zijn of rotte plekken hebben, met vlekken of groene uitlopers of verschrompeld zijn. Koop ook geen beschadigde knollen want deze zijn gevoelig voor schimmels. Grote knollen geven stevige lange stengels met grotere en/of meer bloemen. Meer kooptips.

BLETILLA PLANTEN

De orchidee heeft de vensterbanken al veroverd. Orchideeën in de tuin is bijna een sprookje, maar toch te realiseren door de aardorchidee. Plant ze in het voorjaar op een beschutte plek in de volle zon of halfschaduw in humusrijke, lichte, luchtige en goed doorlatende grond op een goed afwaterende plaats die hele zomer vochtig blijft. Indien nodig de grond verbeteren door die te mengen met wat zand, zodat een zanderig maar humusrijke grond ontstaat. Kleigrond is geen probleem. Verlucht de grond met compost voor winterharde vaste planten. Voeg voor een optimaal resultaat 20% lavasteen met compost toe voor behoud van vochtgehalte in de zomer en voor goede drainage in de winter. De grond mag niet te nat zijn om kans op bevriezing te voorkomen. Is dit het geval dan is het beter ze in een verhoogd deel van de tuin te planten.

In een pot of bak doet ze het ook prima. Zorg ook hier voor een goede afwatering en gebruik humusrijke potgrond met wat zand gemengd. Net als de andere orchideeën, kan ze ook in de huiskamer staan. Zet haar echter niet in direct zonlicht. Na de bloei kan de pot weer naar buiten, maar tijdens de winter op een koele plek zetten. Meer planttips

VERZORGING BLETILLA

Ze mag niet te droog staan, dus geef in droge periodes extra water. Let erop dat de bloemen niet nat worden bij het water geven, daar kunnen ze van gaan rotten. Ze is gevoelig voor stuwvocht, dus zorg voor een goede afwatering. In de winter kan de orchidee droger worden gehouden. Staat ze echter te droog, dan groeit ze minder snel. Zorg dat de planten in de herfst beschermd worden tegen de herfstregens, zet desnoods een grote pot over ze heen. Dek ze na de regens af met een laag bladeren ter bescherming tegen de uitdrogende vorst, want ze zijn niet echt winterhard. Weersta de verleiding om de mulchlaag te verwijderen, zelfs als de nieuwe spruiten de mulch opwerpen als gevolg van een vroege lente, tenzij er geen vorst meer is. Dan mag deze laag deels worden vervangen door een dikke laag compost ter bevordering van de groei en ter bescherming tegen eventuele late vorst. Zorg ook als ze in een pot staat ervoor dat de potgrond altijd vochtig blijft, ook in de winter. Plaats de pot in de winter in een vorstvrije, donkere ruimte. Zodra de kans op vorst is verdwenen, kan de pot weer naar buiten. Het kan enkele jaren duren voordat ze goed gaat bloeien. Ze heeft hechtworteltjes waardoor ze de potkluit moeilijk loslaat. Knip een pot dan open en maak de worteltjes voorzichtig los. Geef van mei tot september een speciale meststof voor orchideeën, maar alleen met de halve concentratie zoals aangegeven door de fabrikant en slechts elke 3-4 weken, omdat orchideeën in het algemeen niet van sterke bemesting houden. In het najaar verwelken de bladeren, dan begint de rustperiode van oktober tot maart. Na de bloei blijft het loof, redelijk persistent, groen tot oktober, voordat het volledig vervaagt en verdwijnt. Bletilla gaat dan in hun winterslaap. Eind november, wanneer de bladeren zijn vervaagd, kan de bloemvorm worden afgesneden, een steelhoogte van 5 cm. Knip het blad niet af. Meer verzorgingstips.

VERMEERDERING BLETILLA

Vermeerdering door nieuwe scheuten, scheuren in het voorjaar of door zaad te zaaien bij 20°C zonder toedekking met aarde. De planten groeien uit tot een pol en kunnen jaren op dezelfde plaats blijven staan. Na 4 jaar de pol eventueel splitsen. Hierbij wel opletten dat ieder stuk een groeipunt heeft.  Meer vermeerderingstips.

BLETILLA MEDISCH

In de Westerse alternatieve geneeskunde is ze slechts bekend met betrekking tot behandeling van huidproblemen zoals puberpuistjes, insectenbeten en brandwonden en ter bevordering van de spijsvertering. Maar er is in de Westerse geneeskunde nog nauwelijks onderzoek verricht naar toepassing ervan inzake pijnstilling, ontstekingsremming en bloedstolling bij wonden of als geneesmiddel bij TBC. In de Chinese geneeskunde wordt ze (gekweekt in de provincie Guizhou) toegepast bij de meridianentherapie om de functies van maag, lever en longen gunstig te beïnvloeden. In theevorm kan dat middel onder meer worden toegepast bij maagzweren of om te gorgelen bij keelontsteking. Ook wordt gemalen bletillawortel in oosterse culturen vermengd met mint voor rustgevende hoestdranken of in een soort bronchitis bestrijdende kauwgum die eerst bitter smaakt maar tijdens het kauwen steeds zoeter wordt. Schraapsel van de stengel van Bletilla formosana wordt op de hiel aangebracht om kloven te behandelen.

Allesoverbloembollen kan geen enkele verantwoordelijkheid nemen voor eventuele nadelige effecten van het gebruik van planten. Vraag altijd advies aan een professional voordat u een plant medicinaal gebruikt.

GEBRUIK BLETILLA

Van de knollen wordt poeder gemaakt, dat vermengd met water, lijm wordt.

BLETILLA OP DE CATWALK

De Bletilla doet het prachtig in een perk met Hosta’s, Heucherella’s en varens of wat bescheidener gecombineerd met Ruellia’s, Melittus melissophyllum, Epimedium, Helleborus, Cyclamen, Trillium, Campanula’s, gebroken hartjes en Dicentra. De coulissen kunnen worden gevormd door Azalea’s en Rododendrons die best wat kleur aan hun voeten kunnen gebruiken als hun bloemen vervagen.

CULTIVARS BLETILLA

Bletilla formosana Picture Kuo-Chu Yueh CC BY-SA 2.0

Bletilla chartacea: wordt gevonden in Myanmar.  

Bletilla foliosa: wordt 15-20 cm hoog en bloeit met 1-3 licht paarse knikkende bloemen. De bloemblaadjes zijn wit met paars getint en de lip is wit met paars aan de punt. Groeit in Yunnan, Myanmar en Thailand.

Bletilla formosana: hoewel de naam doet vermoeden dat ze van het eiland Formosa (Taiwan) komt, groeit ze langs de kust tot 1800 m in Taiwan en enkele provincies in China. Ze heeft 2-6 lichtroze, bijna witte bloemen met een lip die geel geribbeld is met purperen vlekjes. Ze wordt 12-60 cm hoog en is niet winterhard.

Bletilla ochracea Picture Stan Shebs CC BY-SA 3.0

Bletilla ochracea: is een zeldzame soort uit Vietnam en enkele provincies in China waar ze groeit tussen de 900 en 2400 meter op met gras begroeide hellingen en groenblijvende plekken in bossen. Ze heeft kleinere bloemen per scherm in lichtgeel met een geribbelde witte lip die bruin, geel en paarse vlekken heeft. Ze openen zich van onderaf na elkaar twee aan twee en ze wordt 30-50 cm hoog. Ze is in 1913 beschreven door Schlechter op basis van een kopie die door de Franse missionaris-burgemeester in Yunnan was verzameld.

Bletilla striata Picture www.fleurs-des-montagnes.net

Bletilla striata: (betekent gestreept) komt uit Japan, Korea en enkele provincies in China, waar ze groeit in groenblijvende bossen en met gras begroeide hellingen op 1100 – 3200 m hoogte. De originele soort bloeit in purper. Ze heeft 3 tot 8 knikkende, licht geurende bloemen en wordt 15-50 cm hoog. De bloemen zijn paars alsook de lip die geribbeld is en wit gestreept. Ze heeft geplooide, langwerpige bladeren. De hoofdbloei is in juni – juli. Ze is in 1802 ingevoerd door William Kerr die door J. Banks naar Kanton was gezonden om planten te zoeken voor de botanische tuin van Kew. De hybriden worden wat groter: 50-70 cm hoog. De ‘Albostriata’ heeft witte strepen over het blad, ‘Alba’ bloeit lila wit, maar ze verkleurt van lila naar zuiver wit naarmate de bloei vordert, ‘Soryu’ blauw (betekent ‘blauwe draak’) en ‘Murasaki Shikibu’ die bleke lavendelkleurige bloemen heeft met een donkerder blauwachtige lip. 

HYBRIDEN

Bletilla 'Yokohama' Picture John Jearrard

Bletilla 'Brigantes' een kruising van Bletilla striata x ochracea. Ze bloeit in purperroze met een paarse lip met gele markeringen.

Bletilla 'Coritani' kruising van Bletilla formosana x ochracea. Ze bloeit in wit met een blos van paars aan de buitenkant van de blaadjes en een witte lip met gele en paarse vlekken.

Bletilla 'Yokohama' cruising van Bletilla striata x formosana. Ze bloeit licht lavendelkleurig.