Sneeuwklokje-bloemboel voorjaarsbloeiend-Allesoverbloembollen.nl

NAAM EN HERKOMST SNEEUWKLOKJE

De Galanthus komt voor in de bosrijke gebieden van Oost-Europa en West-Azië. Veel soorten bloeien in het wild. Galanthus is afgeleid van het Griekse gála (melk) en anthos (bloem), dus melkwitte bloemen. Een andere naam is ‘vroegopje’, de verwijzing is duidelijk. Op 22 februari, Baden-Powelldag sturen scouts elkaar volgens de traditie een kaart en dragen ze sneeuwklokjes en klimop op hun uniform. Er is ook een Sneeuwklokjesboom, de Halesia carolina, die bloeit vanaf half april. Er is ook een legende over de Galanthus:

Eva had het koud toen zij het paradijs moest verlaten.
Toen het ook nog begon te sneeuwen was ze de wanhoop nabij.
Plotseling stond er een engel voor haar.
Ze hield een sneeuwvlok in haar hand.
Voor de ogen van Eva smolt de vlok en veranderde in een sneeuwklokje.
De engel sprak: “Kijk goed naar de vorm van deze bloem: ze luidt de winter uit.

Sneeuwklokjes bloeien als eerste in het voorjaar en kondigen de lente aan. De honingbij en hommels halen bij gunstig weer uit de sneeuwklokjes een licht oranjekleurig stuifmeel en zelfs een kleine hoeveelheid nectar.
Tot nu toe zijn er 23 soorten bekend en meer dan 2000 variëteiten, maar dat kan snel veranderen. Want veel sneeuwklokjes zijn variabel en als iemand een afwijkend sneeuwklokje vindt en dat een naam geeft, is er weer een cultivar bij. Er zijn fanatieke galanthofielen die sneeuwklokjes verzamelen en grote bedragen over hebben voor een bolletje. De meeste soorten, zoals de gewone Galanthus nivalis, bloeien in februari – maart. Galanthus reginae-olgae en Galanthus peshmenii bloeien in de herfst. Enkele klonen van Galanthus elwesii bloeien al in december, andere bloeien tot begin april. Het is een stinzenplant en groeit veel op buitenplaatsen.

KLEUREN EN VORMEN SNEEUWKLOKJE

Alle soorten hebben witte, klokjes-vormige knikkende knikkende naar honing geurende bloemen, die aan een dik groen (soms geel) vruchtbeginsel hangen en een aangename geur verspreiden. De buitenste blaadjes zijn wit, maar de binnenste blaadjes hebben vaak een groene vlek, meestal in een U-, V- of H-vorm of een randje groen of zijn tot de helft groen. Eigenlijk is het sneeuwklokje kleurloos. Tussen de bladcellen van de bloemblaadjes zitten luchtbelletjes samengeperst. Door de weerkaatsing van het licht lijken de bloemblaadjes wit. Wrijf je een blaadje fijn tussen je vingers, dan is het glashelder. Alle delen van de plant zijn giftig. Ze heeft meestal één steel met één bloem, maar soms 2 stelen met 2 bloemen zoals bijvoorbeeld Galanthus elwesii ‘Kite’. Er zijn ook gevulde (dubbele) cultivars zoals de Galanthus nivalis ‘Flore Pleno’. Normaal bloeit ze vanaf januari tot en met maart, soms april, maar in een zachte winter bloeit ze soms al in december.

Classificatie Galantus

Omdat er steeds meer hybriden bij komen en er nog steeds nieuwe botanische soorten worden ontdekt, is door Hanneke van Dijk en de subcommissie Bijzondere Bolgewassen van de KAVB een praktische classificatie van 10 groepen opgesteld. Op basis van een artikel uit Bloembollenvisie van 1 juli 2010 is hiervan een schema opgesteld, zie: schema galanthus indeling.

SYMBOLIEK SNEEUWKLOKJE

Het sneeuwklokje staat symbool voor hoop, (opnieuw) ontwaken en lenteverwachting. Sneeuwklokje wordt het genoemd omdat het in de sneeuw al kan bloeien en klokje wegens de vorm en omdat het door zijn klokgeluid andere bloemen uit de winterslaap wekt. In landen waar veel sneeuw valt is er een algemeen geloof dat het bloempje niet volmaakt is voordat het zijn vriend de sneeuw omhelsd heeft. Naar haar vroege bloei wordt ze als embleem van ongeduld gezien en jeugdige blijheid en zelfs als een teken van hoop en vriendschap in tegenspoed. De witte kleur staat voor zuiverheid, nederigheid en onschuld.

KOPEN SNEEUWKLOKJE

Koop in het najaar stevige, gezonde, zo groot mogelijke bloembollen die gelijkmatig van vorm zijn. Koop nooit bloembollen die zacht of doorweekt zijn, blauwe of groene schimmel hebben, er bedorven uitzien of uitgedroogd zijn. Deze bollen zijn waarschijnlijk ondeskundig of te lang bewaard. Let ook op de uitlopers, een klein, groen puntje is geen bezwaar. Koop ook geen beschadigde bloembollen want deze zijn gevoelig voor schimmels. Grote bloembollen geven stevige lange stengels en grotere en/of meer bloemen.

Vanaf december wordt Galanthus ook op pot aangeboden. Daarmee haal je de lente al vroeg in huis. Het zijn speciaal geprepareerde bollen. Ze hebben in een koude cel gestaan waardoor ze denken dat het winter is geweest. Plant ze in de tuin zodra ze is uitgebloeid. Je kunt dan in het nieuwe jaar genieten van Galanthus in de tuin. Meer kooptips.

PLANTEN SNEEUWKLOKJE

Plant de Galanthus in het najaar (november) in vochtige, goed doorlatende kalk- en humusrijke grond in de halfschaduw. In het wild zijn het bosbloemen, ze houden van een vochtige voedingsbodem. Zandgrond is ongeschikt. Plant ze direct na aankoop om uitdroging te voorkomen. Geen mest geven, anders bloeien ze matig en produceren ze voornamelijk bladeren. De Galanthus kan geplant worden onder bladverliezende houtige gewassen, op lichte, bosachtige standplaatsen, in gras, in perken en borders. Plant ze niet te ondiep en hou er rekening mee dat de bollen het eerste jaar minder goed bloeien. Ze houdt van de zon, maar in de zomer meer van de schaduw dus een plek in halfschaduw is ideaal. Ze kan ook prima in de pot worden geplant. Meer planttips.

VERZORGING SNEEUWKLOKJE

De Galanthus is zeer onderhoudsvriendelijk en vraagt weinig zorg wanneer ze eenmaal is geplant. Voorzie in het najaar de planten van een laagje mulch of compost (niet te veel om ziekten/schimmels te voorkomen). Laat het loof van de uitgebloeide sneeuwklokjes volledig afsterven, de bollen halen hieruit hun voedsel. Staat ze in een grasveld, maai dan niet tot ze volledig is afgestorven. Zorg ervoor dat de sneeuwklokjes in de zomer niet uitdrogen. Geef ze bij extreme droogte eenmalig flink wat water of plant ze dieper (15 cm) om uitdroging te voorkomen. Let op met schoffelen of graven op de plek waar de sneeuwklokjes staan om ze niet te beschadigen. Staan de sneeuwklokjes in een pot, zorg dan dat de aarde niet uitdroogt en voorzie de planten in het najaar met een laagje mulch of compost. Meer verzorgingstips.

VERWILDERING SNEEUWKLOKJE

Omdat de Galanthus zich snel uitbreidt tot grote pollen, kan ze goed vermeerderd worden. Graaf eens per 4 jaar de pollen in maart voorzichtig op, deel ze en plant ze. Ze vermeerdert zich het snelst als dit gebeurt ver na de bloei tijdens de zomer. In mei als het loof nog niet is afgestorven kan ze ook gedeeld worden, maar dan kan het 1 tot 2 jaar duren voordat ze doorgroeit. Doe dit voorzichtig als de bladeren nog groen zijn en de grond vochtig is. Na het uitplanten goed water geven. Een andere manier van vermeerdering is parteren. Via deze methode duurt het minstens 3 jaar voordat ze bloeit.

Ook verwilderen ze door zaad dat door mieren verspreid wordt. Aan het zaad zit een aanhangsel, het mierenbroodje (elaiosoom) en de mieren slepen de zaadjes naar andere plaatsen. Zelf zaad planten doe je in mei onder een dun laagje compost. Hou dit licht vochtig tijdens de zomer. Eind december beginnen de plantjes te groeien. De zaadjes kunnen het beste 2 jaar in de pot worden gehouden. Gekweekte cultivars maken minder goed zaad aan en deze kunnen beter vermeerderd worden door delen. Meer verwilderingstips.

SNEEUWKLOKJE ALS MODEL VOOR DE DICHTER

De dichter Felix Rutten (omstreeks 1900):
Sneeuwklokjes luien de winter uit!
Sneeuwklokjes prijzen de lentebruid!
Sneeuwklokjes luien de lente in!
Sneeuwklokjes groeten de Meikoningin!

The Snowdrop van Anna Laetitia Barbauld, (1743-1825)
Already the Snowdrop dares appear,
The first pale blossom of th’ unripen’d year;
As Flora’s breath, by some transforming power,
Had chang’d an icicle into a flower,
Its name and hue the scentless plant retains,
And winter lingers in its icy veins.

GENEESKUNDE SNEEUWKLOKJE

Zoals vermeld, is het sneeuwklokje giftig. Toch bezit de plant geneeskrachtige stoffen, zoals een lectine, die al in de homeopathie werd gebruikt maar volgens recent medisch onderzoek ook waarde heeft voor tumor-, virus- en schimmelbestrijding. Vervolgens wordt voor de samenstelling van Reminyl, medicatie voor Alzheimerpatiënten, de alkaloïde galantamine aan de plant onttrokken.

Allesoverbloembollen kan geen enkele verantwoordelijkheid nemen voor eventuele nadelige effecten van het gebruik van planten. Vraag altijd advies aan een professional voordat u een plant medicinaal gebruikt.

SNEEUWKLOKJE BESCHERMD

Ze wordt genoemd in Appendix II van CITES. CITES staat voor Convention on International Trade in Endangered Species of wild flora and fauna. CITES regelt de wereldwijde handel in ongeveer 5.000 beschermde diersoorten en 30.000 beschermde plantensoorten. Men mag deze beschermde soorten namelijk niet zomaar verhandelen, vervoeren, verzamelen of houden. Hiervoor gelden regels. Voor sommige soorten is de handel verboden, in andere gevallen zijn er vergunningen of certificaten nodig. In Nederland verleent RVO.nl CITES-documenten en EU-certificaten. Momenteel hebben 183 partijen (182 landen + de Europese Unie) zich bij de overeenkomst aangesloten. De doelstelling van de CITES-overeenkomst is ervoor te zorgen dat internationale handel in wilde dieren en planten het voortbestaan van deze soorten niet bedreigt. Sommige soorten of producten van deze soorten zijn om diverse redenen erg gewild. Hier wordt veel in gehandeld. In combinatie met andere factoren zoals verlies van leefgebied, zorgt de handel ervoor dat bepaalde populaties enorm worden uitgedund en dat sommige soorten zelfs op het punt staan uit te sterven. De CITES-overeenkomst moet dit voorkomen. Ook moet het verdrag duurzame handel bevorderen.

GEBRUIK SNEEUWKLOKJES

Sneeuwklokjes worden als ingrediënt gebruikt voor parfum, zoals Pure White Linen Summer Fun van Estée Lauder en Bucaneve (snowdrop) van Perlier.

SNEEUWKLOKJES EVENEMENTEN

In Nederland zijn diverse tuinen te bezoeken, waar sneeuwklokjes ook te koop zijn en in het seizoen veel evenementen worden georganiseerd:

De Palmentuin, Veenendaal, meer info: http://www.bvandeweerd.scarlet.nl/sneeuwklokjes.htm
Sneeuwklokjesfeest bij Kwekerij en Tuin de Boschhoeve, Wolfheze, meer info: www.boschoeve.nl
Alpenplantenkwekerij Cathy Portier, Sint-Kruis (België), meer info: www.galanthus.be
Nationale Sneeuwklokjes Collectie, Dordrecht
Sneeuwklokjes kijken op Texel, www.sneeuwklokjesoptexel.nl
Sneeuwklokjesgala, Wormer www.sneeuwklokjesgala.nl
Sneeuwklokjes in het duin, De Doornduyn, Bakkum-Noord www.doornduyn.nl
Sneeuwklokjeszondagen Oost-Groninger bloembollenroute, wubsbos.nl, tuinfleur.nl en stonefarm.nl
Sneeuwklokjesweekend, Arboretum Kamthout, Kalmthout www.arboretumkalmthout.be

SNEEUWKLOKJE OP DE CATWALK IN HET TUINPALET

Ze combineert mooi met andere vroegbloeiende bolgewassen zoals Cyclamen coum, Anemone blanda, Ranunculus ficaria, Crocus, Scilla, Eranthis maar ook met Helleborus, Epimedium, Cornus siberica’Alba’, Ajuga reptans ‘Atropurpurea, Vinca, Hedera en Ficaria verna. Ze groeit goed onder de gewone hazelaar (Corylus avellana) of toverhazelaar (Hamamelis hybriden). Een mooie combinatie voor in de pot is de Galantus ‘Sam Arnott’ met kornoelje Cornus sanguinea ‘Midwinter Fire’ en slangenbaard Ophiopogon planiscapus ‘Niger’. In het gazon combineert ze mooi met andere verwilderingsbollen.

BLOEMSIERKUNST SNEEUWKLOKJE

Alle sneeuwklokjes geuren heerlijk, zeker als ze binnen in een vaasje staan. Ze leven dan echter niet zo lang. Wil je toch sneeuwklokjes in huis, koop een paar potjes met bloeiende sneeuwklokjes, haal ze uit de pot en zet ze in een grote vaas of bak. De kluiten mogen niet uitdrogen, dus geef regelmatig water.

CULTIVARS SNEEUWKLOKJE

Cultivars met een * zijn te koop in Nederland. De meest geteelde en te koop zijnde sneeuwklokjes zijn de elwesii, nivalis en woronowii. De overige cultivars zijn soms moeilijk te vinden. Daarnaast zijn er veel hybriden te koop. Het is boeiend de geschiedenis van ontdekkers en wetenschappers te volgen in de zoektocht naar dit kleine gewas.

Galanthus elwesii: is grootbloemig en wordt ook wel reuzensneeuwklok genoemd. Ze komt oorspronkelijk uit Turkije waar ze groeit in loof- en naaldbossen, op open plekken, onder struikgewas en in steenachtige graslanden. Ze is vernoemd naar Henry John Elwes die haar vond in 1874 en is sinds 1890 in cultuur. Ze prefereert zonnige tot beschaduwde, voedselrijke, vochtige, goed gedraineerde, humus- en kalkrijke bodems en steenachtige plaatsen. Ze wordt veel aangeplant in stinzenmilieus, parken en tuinen en kan van daaruit verwilderen. Ze wordt zeldzaam aangetroffen in Nederland. Kijk in de verspreidingsatlas waar ze in Nederland in het wild voorkomt. Ze heeft blauwachtig, brede bladeren, die in knop ingerold zijn en een kapvormige top hebben. De zaden bezitten een mierenbroodje en worden door deze dieren verspreid. Ze bevat evenals andere Galanthus-soorten alkaloïden, die bij inname onder andere braken en diarree opwekken, één van deze alkaloïden wordt gebruikt bij de behandeling van de ziekte van Alzheimer. Variëteiten: ‘Carolyn Elwes’ met gele tekening, ‘White Perfection’ spierwit, ‘Sickle’ binnenste bloembladeren groen.

Galanthus elwesii var. elwesii: werd in 1874 ontdekt door de Engelse plantenverzamelaar Henry John Elwes.

Galanthus elwesii var. monostictus: komt oorspronkelijk uit Turkije. Het verschil tussen var. elwesii en var. monostictus is dat de laatste één vlekje op de binnenste bloemblaadjes heeft en de eerste twee vlekjes. Variëteit ‘Happy New Year’ bloeit al rond de jaarwisseling.

Galanthus ikariae*: komt oorspronkelijk van de Egeische eilanden Skyros, Andros, Naxos en Ikaria in Griekenland waar ze groeit op schaduwrijke plekken bij beken en struiken. Ze is in 1893 beschreven en voor het eerst gevonden op het eiland Ikaria en is niet helemaal winterhard. Ze wordt veel aangeplant in stinzenmilieus, parken en tuinen en kan van daaruit verwilderen. Ze wordt zeldzaam aangetroffen in Nederland. Kijk in de verspreidingsatlas waar ze in Nederland in het wild voorkomt. De zaden hebben een mierenbroodje en worden door deze dieren verspreid. Ze bevat onder andere galatamine, een alkaloïde dat wordt gebruikt bij de behandeling van Alzheimer.

Galanthus nivalis: (betekent sneeuw) dit is het sneeuwklokje dat iedereen kent. Oorspronkelijk komt ze uit West-, Midden- en Zuid-Europa en werd rond 1500 in Nederland geïmporteerd. Ze wordt ook wel het ’gewone sneeuwklokje’ genoemd. Ze heeft lijnvormige bladeren, verwildert goed en is aantrekkelijk voor honingbijen en vlinders, maar ze kan zich ook zelf bestuiven want de bloem is tweeslachtig. Verspreiding gebeurt vrijwel altijd via bolletjes. Kijk in de verspreidingsatlas waar het gewone sneeuwklokje in Nederland in het wild voorkomt. Enkele variëteiten: ‘Sam Arnott’ geurend en groot, ‘Flore Pleno’ dubbele bloem (als sinds 1731 in cultuur), ‘Viridapice’ met groene veeg en 'Sandersii' met gele markeringen. De Galanthus nivalis 'Plena Flora' is een gevulde soort die zeldzaam is in Nederland, kijk in de verspreidingsatlas waar dat is.

Galanthus platyphyllus: (betekent breedbladig) uit Georgië en de Kaukasus waar ze groeit in vochtige graslanden tot op 2700 meter hoog. Ze is in 1948 beschreven en heeft helder tot donkergroene glanzende bladeren.

Galanthus plicatus: (betekent geplooid, gevouwen) ze is ontdekt door de Duitse botanist F.A. Marschall von Bieberstein in 1819. Ze heeft grijsgroene bladeren met een omgevouwen rand en geurende bloemen. Oorspronkelijk komt ze uit Roemenië, Oekraïne, Turkije en de Kaukasus waar ze groeit in loof- en naaldbos tot op 1350 meter. Variëteiten ‘Warham’, ‘Cordelia ’is gevuld, ‘Hill Poe’ gevuld en 'Wendy's Gold' heeft gele markeringen.

Galanthus reginae-olgae: komt uit Corfu, Griekenland, Montenegro en Sicilië. Ze is door de Griekse botanist en dichter T.G. Orphanides in 1876 vernoemd naar Olga, de toenmalige koningin van Griekenland. Ze bloeit al in de herfst (oktober/november) en de bladeren verschijnen na de bloemen. Ze heeft blauwgroene bladeren met een witachtige streep in het midden. Er zijn 2 sub soorten: reginae-olgae subsp. reginae-olgae en subsp.vernalis, waarbij de bladeren wel ontwikkeld zijn voor de bloei. Vernalis betekent in het voorjaar verschijnend.